به نقل ازصدانیوز،جمهوری اسلامی ایران ضمن واکنش به نقض برجام از سوی امریکا به اروپا مهلتی ۶۰ روزه داد تا اقدام عملی‌ای در این‌باره انجام دهد اعلام کرد نمی‌توانیم یک‌جانبه به برجام متعهد باشیم و پنجره دیپلماسی همیشه باز نخواهد بود. در یک سالگی خروج امریکا از برجام جمهوری اسلامی ایران با بیانیه‌ای واکنش خود […]
به نقل ازصدانیوز،جمهوری اسلامی ایران ضمن واکنش به نقض برجام از سوی امریکا به اروپا مهلتی ۶۰ روزه داد تا اقدام عملی‌ای در این‌باره انجام دهد اعلام کرد نمی‌توانیم یک‌جانبه به برجام متعهد باشیم و پنجره دیپلماسی همیشه باز نخواهد بود.
در یک سالگی خروج امریکا از برجام جمهوری اسلامی ایران با بیانیه‌ای واکنش خود را به نقض تعهدات برجامی اروپا و امریکا نشان داد، بر همین اساس شورای عالی امنیت ملی با صدور بیانیه‌ای خطاب به کشورهای عضو برجام اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران، و در اعمال حقوق خود مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، از دیروز ۱۸ اردیبهشت ۹۸ برخی اقدامات خود در توافق برجام را متوقف می‌کند.
در بیانیه شورای عالی امنیت ملی کشورمان که طی نامه‌های جداگانه نیز از سوی حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی رئیس‌جمهور و رئیس شورای عالی امنیت ملی به سران کشورهای عضو برجام اعلام شده؛ به کشورهای باقیمانده در برجام ۶۰ روز برای اجرای تعهدات خود بویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی فرصت داده شده، و تاکید شده است: در هر زمان که خواسته‌های ما تامین شود؛ ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت، اما در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله تعهدات دیگری را متوقف خواهد کرد.
بر همین اساس نامه تصمیم شورای عالی امنیت ملی کشورمان مبنی بر «توقف اجرای برخی تعهدات جمهوری اسلامی ایران ذیل برجام» به سفرای کشورهای ۱+۴ تسلیم شد. در همین راستا سفرای کشورهای عضو برجام شامل آلمان، انگلیس، چین، روسیه و فرانسه به وزارت امور خارجه دعوت و نامه حجت‌الاسلام روحانی توسط سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه به ایشان تسلیم شد.
همچنین طی نامه دیگری توسط وزیر امور خارجه کشورمان برای موگرینی، نماینده عالی اتحادیه اروپایی در امور خارجی و سیاست امنیتی ارسال شد و جزئیات اقدامات ایران به اطلاع وی به عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام رسید.
در ادامه این روند رئیس‌جمهور در نشست هیئت دولت برنامه‌های جمهوری اسلامی ایران در چارچوب برجام را اعلام کرد. حجت‌الاسلام روحانی با تاکید بر اینکه راه ما کاملاً مشخص است و مردم ما بدانند ما از برجام خارج نشدیم و برجام پابرجاست، خاطرنشان کرد: ما امروز آن روی سکه برجام را نشان می‌دهیم همان برجامی که در بندهای ۲۶ و ۳۶ به ما می‌گوید که در صورت تخلف طرف مقابل، شما هم می‌توانید تعهدات خودتان را در هر سطحی بکاهید، ما امروز کاهش آن و نه خروج از برجام را اعلام کردیم. وی تصریح کرد: به زبان ساده‌تر، ما احساس کردیم برجام نیاز به یک جراحی دارد و قرص‌های مسکن یکساله کافی نبوده، اقدام ما جراحی برای نجات برجام است نه برای نابودی برجام و معتقدیم اگر ملت و نظام ما یکپارچه در این مسیر حرکت کند، دنیا پیام ملت ایران را به خوبی دریافت می‌کند.
روحانی با تاکید بر اینکه ما همچنان مرد صلح و مرد اعتدال هستیم، گفت: ما آغازگر نقض تعهدات نبودیم و آغازگر هیچ جنگی نخواهیم بود اما هیچ‌گاه تسلیم قلدری نشدیم و نخواهیم شد و در برابر هر متجاوزی پاسخ قاطع خواهیم داد، این فرهنگ ما ایرانیان است، این فرهنگ اسلام ماست و این راه پیامبر و ائمه ما و راه شهیدان ما است.
رئیس‌جمهور خطاب به طرف‌های دیگر برجام با بیان اینکه شما می‌خواهید سایه برجام همیشه بر سر شما بوده اما همه کار این درخت به عهده ما باشد، افزود: شما هم وظیفه دارید؛ شما امروز برای حفظ خودتان نه به خاطر ایران، برای امنیت خودتان، برای حفظ جوان‌های خودتان در برابر موادمخدر و سیل مهاجرین و همکاری‌های دیگری که تاکنون ایران با شما داشته است، وظیفه دارید و اگر این روند ادامه پیدا کند آن همکاری‌ها تعطیل خواهد شد.
واکنش‌های جهانی به اقدام ایران
اما نوع واکنش‌ها به اقدام ایران قابل توجه است چنانکه رئیس‌جمهور آمریکا ضمن اعلام تحریمهای جدید برای حوزه فلزات و فولاد ایران، گفت که دوست دارد ایرانی‌ها (مقام‌های ایران) با او تماس بگیرند، اما جان کری، وزیر خارجه سابق آمریکا آنها را از این کار منع می‌کند.شبکه «سی.ان.ان» به نقل از یک دیپلمات آمریکایی گزارش داد که کاخ سفید شماره تلفنی را در اختیار سوئیس قرار داده تا دولت ایران بتواند با استفاده از آن با آمریکا تماس بگیرد. رئیس‌جمهور آمریکا ضمن ابراز امیدواری برای ملاقات با سران ایران، همزمان تهدید کرد که در صورت عدم تغییر رفتار، تهران باید منتظر تحریم‌ها و محدودیتهای بیشتری باشد. ترامپ در بیانیه‌ای مرتبط با تحریمهای اعلامی علیه صادرات فلزات ایران، مدعی شد: «من چشم‌انتظار روزی هستم که بالاخره با سران ایران برای تدوین توافقی دیدار کنم و گام‌هایی بسیار مهم برداریم برای ارائه آینده‌ای که ایران شایسته‌اش است».
«جان بولتون» مشاور امنیت ملی کاخ سفید که یکی از ضد ایرانی‌ترین مقام‌های دولت آمریکا است، در تازه‌ترین اظهارنظر علیه ایران مدعی شده که هدف از مواضع واشنگتن بازگرداندن تهران به میز مذاکره است.
پومپئو وزیر امور خارجه آمریکا در پیام‌هایی توئیتری با اشاره به یک سالگی خروج واشنگتن از برجام، مدعی شد که اعلام روز چهارشنبه ایران برای کاهش تعهدات برجامی خود، برخلاف معیارهای بین‌المللی است. همچنین چند نماینده مجلس سنای آمریکایی با صدور قطعنامه‌ای از شریکان اروپایی این کشور خواسته‌اند تسلیم آنچه به گفته آنها «باج‌خواهی ایران» است نشوند. هوک نماینده ویژه آمریکا در امور ایران گفت که هرگونه حمله ایران به اهداف آمریکا یا همپیمانان این کشور با واکنش شدید واشنگتن همراه خواهد بود.نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در یک مصاحبه ضمن تکرار ادعاهای بی سند علیه ایران گفت: «ما تاکنون حدود ۱۰۰۰ فرد و سازمان ایرانی را تحریم کرده‌ایم». ویکتوریا کوتز» از مقامات کاخ سفید گفت که پیشنهاد «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا برای دیدار با مقامات ایران صادقانه است. وی در ادامه مدعی شد: «(البته) این مذاکرات باید بر اساس شروع آمریکا انجام شود و ایران حمایت از تروریسم را متوقف کند.»
در این میان اتحادیه اروپا «ضرب‌الاجل» هسته‌ای شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را رد کرد و خواستار پایبندی تهران به تعهداتش ذیل برجام شد. «امانوئل ماکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه نیز گفت که طرف‌های برجام بایستی اطمینان حاصل کنند ایران در برجام باقی می‌‌ماند. ماکرون گفت: «ایران بایستی در این توافق باقی بماند و ما بایستی هر کاری می‌توانیم انجام دهیم تا ایران در آن باقی بماند.» رئیس‌جمهور فرانسه برجام را توافقی «خوب» توصیف کرد اما گفت که این توافق بایستی با توافقات دیگری در خصوص برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران تکمیل شود. صدر اعظم آلمان نیز در رومانی ادعا کرد اتحادیه اروپا به دنبال جلوگیری از تنش‌ها بر سر برنامه هسته‌ای ایران است.
موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با ابراز نگرانی شدید درباره توقف اجرای برخی اقدامات ایران ذیل برجام، خواستار تداوم نظارت‌ها بر پایبندی تهران به تعهداتش در توافق هسته‌ای شد.
در همین حال چین بر لزوم حفظ برجام تاکید کرد.
عادل المهدی نخست وزیر عراق نیز با بیان اینکه این کشور بخشی از سیستم تحریمهای آمریکا علیه ایران نخواهد بود، تصریح کرد که بغداد تمایل دارد با همه کشورها رابطه داشته باشد.
وزارت خارجه روسیه با انتشار بیانیه ای اعمال تحریمهای آمریکا علیه صادرات فلزات ایران را شدیدا محکوم کرد و از همه کشورها خواست به خرید نفت ایران علیرغم تحریمهای آمریکا ادامه دهند. از سوی دیگر اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرد که تحریمهای آمریکا علیه ایران به همه منطقه غرب آسیا آسیب خواهد زد.
برآیندی از کنش‌ها و واکنش‌ها
با توجه به آنچه مطرح شده چند نکته قابل توجه مشاهده می‌شود.
نخست آنکه هر چند که برخی محافل رسانه ای تلاش کرده‌اند تا اقدام ایران برای تعلیق فروش آب سنگین و اورانیوم غنی سازی شده را تاقدامی ساده نشان دهند اما اعلام زمان مهلت ۶۰ روزه به اروپا از سوی شورای امنیت ملی اصلی مهم است که نشانگر اراده ایران برای تغییر رفتارها متناسب با رفتار طرف های مقابل در برجام است. به عبارتی این مدت زمان در حالی هشداری مهم به طرف‌های برجامی است که میزان اراده و قطعیت ایران در مواجه با بدعهدی‌های طرف‌های مقابل را نشان می‌دهد. پایبندی به این دوره زمانی تقویت موقعیت ایران و عدم پایبندی به آن ضعف ایران در مقابل طرف‌های دیگر را به همراه دارد لذا از باب حیثیتی و سیاست‌های کلان هسته‌ای و سیاست خارجی این امر بسیار مهم است.
اما نوع واکنش‌های خارجی به این اقدام ایران نیز نکات مهمی را در خود دارد. نخست آنکه اقدام آمریکا به تحریم های جدید در حوزه فولاد و آهن و همزمان ادعای آمادگی برای گفت وگو برگرفته از همان سیاست چماق و هویج است که هدف اولیه آن تحقیر سازی ایران است و هدف کلان آن آوردن ایران پای میز مذاکره با همان ۱۲ شرط آمریکایی که نتیجه آند تغییر ماهیت نظام و سلطه آمریکا بر ملت ایران است.
ثانیا نوع واکنش اروپا نیز نشان می دهد که این کشورها توجهی به مهلت ۶۰ روزه ندارند و همچنان در تصور پایبندی یک جانبه ایران به برجام هستند این تصور زمانی آشکارتر می‌شود که اروپا در برابر تحریم جدید آمریکا علیه ایران سکوت کرده و اقدامی علیه آن نداشته است. طرح مباحث موشکی و منطقه‌ای از سوی فرانسه ماهیت نزدیک اروپا با آمریکا را بیشتر آشکار می‌سازد.
سوم نوع واکنش کشورهای دیگر است. مواضع روسیه و چین و کشورهای خریدار نفت و گاز ایران نشان می‌دهد که این کشورها به عناوین مختلف حاضر به اجرای تحریم‌ها و تحرکات ضد ایرانی آمریکا و اروپا نیستند و البته عملکرد آنها بسته به قاطعیت ایران در مهلت ۶۰ روزه و تسلیم نشدن در برابر فشارهای تحریمی و تهدیدی دارد.
جان کلام
اروپا این مهلت ۶۰ روزه را رد کرده و در واقع اعلام کرده که در این اولتیماتوم ایران هیچ اقدام مثبتی انجام نخواهد داد، با چنین تصمیمی روشن است که دولت تدبیر و امید پیش از پایان مهلت ۶۰ روزه باید اقدام بعدی را انجام دهد و یکی از مهمترین محدودیتهای برجامی خود را برچیند.مدارا و کوتاه آمدن مقابل آمریکا و اروپا است که باعث شده تا آنها هر روز چنگ و دندان بیشتری نشان دهند، اکنون واکنش قاطع تری را می‌طلبد تا پاسخی در خور اروپا و آمریکا داده شود، تنها راه، ایستادگی مقابل همه زورگویی‌‌هایی است که از سوی اروپا و آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران وجود دارد. بر این اساس آنچه در پیش روی دولت قرار دارد نشان دادن جدیت ایران برای بستن پنجره دیپلماسی به روی طرف‌های برجامی در صورت عدم تحقق حقوق ایران است.
