برچسب: فقر

در جدیدترین گزارش مرکز آمار ایران از بودجه خانوارهای کشور در سال ۱۴۰۲، سهم ۲۰ درصد کم‌هزینه‌ترین جمعیت کشور از کل هزینه به ۵.۹۵ درصد رسیده و نسبت به ۱۴۰۱ سهم آنها کاهش یافته است.

بر اساس آخرین گزارش توزیع درآمد مرکز آمار ایران، در سال ۱۴۰۲ هزینه خانوارهای دهک دهم ۱۰.۲۶ برابر دهک اول بوده که به سطح سال ۱۴۰۰ نزدیک است. مقدار این شاخص از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ نزولی بوده که نشان از کاهش اختلاف طبقاتی میان دهک دهم و اول می‌دهد. البته این روند کاهشی را می‌توان به شرایط تورمی اقتصاد نیز ربط داد که باعث شده قدرت خرید خانوارهای دهک دهم نیز کاهش یابد.

« مشکل اصلی که می‌توان در مورد آمارهای رسمی مربوط به نرخ بیکاری در ایران بیان کنم، به نوع نگاه مرکز آمار به افراد شاغل در بازار کار بر می‌گردد. به زبان دیگر، ما اکنون با بازاری کاری خاص مواجه هستیم که مثلا بخش غیررسمی بسیار بزرگی دارد. مهم‌ترین عامل این مساله هم به ناامیدی بخش مهمی از جوانان و جویندگان شغل نسبت به گشایش باز می‌گردد.»

این میزان کم سابقه از فقر و نابرابری که امروز در ایران مشاهده می‌کنیم، که یک بخش آن در زمینه آموزش همگانی است، محصول یک رویکرد اقتصادی خاص است که در نهایت منجر به دست بالا پیدا کردن یکسری نهادهای قدرتمند و انحصار طلب شده است. نابرابری‌های گسترده فعلی ناشی از همین رویکرد و سیاستگذاری‌های مبتنی بر آن بوده و هست.

از نگاه پژوهشگران برخلاف سال‌های بعد از احیای برجام که امید فقرا برای ارتقای سطح زندگی و حرکت به سمت بالای خط فقر بیشتر شده بود اما در سه سال اخیر، با وجودآنکه تعداد فقرای زیرخط فقر بیشتر نشده اما وضعیت زندگی آنها بدتر شده به تعبیری دیگر فقیران ایران، فقیرتر ‌شده‌اند.

تا اواسط دهه 80 حدود 12 تا 15 درصد فقر مطلق داشتیم که بعد از موج اول تحریم‌ها تا میانه دهه 90 به حدود 20 درصد رسید، اما با شروع موج دوم تحریم‌ها و تورم شدید، از سال 1397 با شیب تندتری افزایش پیدا کرده و به 30 درصد در سال 1398 رسید. بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران و گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، از سال 1398 تا 1401 نرخ فقر نسبتاً ثابت و حدود 30 درصد یا 25 میلیون و 400 هزار نفر بوده است.

اگرچه آمار و ارقام درباره جمعیت زیر خط فقر در ایران که از سوی مراجع آماری اعلام می‌شود، با هم تفاوت دارند اما مرکز پژوهش‌های مجلس در آخرین آمار اعلامی خود درباره افزایش نرخ خط فقر در ایران ارقامی را ارائه کرده است که براساس آن این نرخ طی یک دهه از ۱۹ درصد به بیش از ۳۰ درصد افزایش یافته است؛ در واقع بیش از ۳۰ درصدِ جمعیت کشور زیر خط فقر هستند.

افراد فقیر در برابر خودکشی آسیب‌پذیرتر هستند، زیرا فشار فقر به شدت، احتمال ابتلای فرد را به بیماری‌های روانی افزایش می‌دهد. وضعیت ضعیف اجتماعی، اقتصادی باعث تقریباً نیمی از بیماری‌های روانی می‌شود. زمانی که افراد پول کافی برای رفع نیازهای مادی خود نداشته باشند، احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند افسردگی، اختلال دوقطبی و حتی اسکیزوفرنی بسیار بیشتر می‌شود. پژوهشگران مدت‌هاست دریافته‌اند که در پی افزایش بیکاری، میزان خودکشی و بستری شدن در بیمارستان‌های روانپزشکی به طور مشهودی افزایش می‌یابد.

دستکاری عامدانه نرخ ارز برای تامین کسری بودجه دولت‌ها وجود دارد. منابع کسری بودجه از جیب مردم و اقشار مختلف جامعه تامین شد و همین موضوع هم به محرومیت‌های گسترده‌تر در جامعه انجامیده است. به خصوص از سال ۱۳۹۶ تا کنون ما شاهد جهش‌های بسیار بالا در قیمت ارز هستیم. به ویژه در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ تا کنون این وضعیت تشدید شده است. همه این‌ها از اصلی‌ترین دلایل محروم شدن مردم کشورمان هستند.

میزان کم مشارکت در انتخابات، باید برای مسئولین کشور هشداری باشد که مراقب مشروعیت نظام سیاسی باشند. در حالی که شاهد این حجم از هجوم خارجی و رسانه‌های غربی برای رشد خشونت در جامعه هستیم، عدم مشارکت هم نوعی اعتراض و از جنس خشونت است. در واقع از جنس مدنی خشونت است، اگر به آن توجه نکنیم می‌تواند شکل‌های بسیار جدی‌تری بگیرد که قطعا وارد اشکالی خواهد شد که به فروپاشی منجر می‌شود. از همه کسانی که نسبت به مسائل و آینده ایران احساس نگرانی دارند، تقاضایم این نیست که فقط رای دهند، بلکه این است که بعد از رای دادن بر عملکرد رئیس جمهور کشور نظارت و مداخله داشته باشند. وقتی ما آنها را رها می‌کنیم چیزی می‌شود که امروز با آن مواجه هستیم. نارضایتی‌های گسترده پدید می‌آورد.

فقر در جای دیگری شکل می‌گیرد و اگر قرار است کار بنیادین شود برنامه‌هایی که توسعه عدالت اجتماعی را در بردارند باید اجرا شوند. برای مقابله با کار کودک باید نظام تقسیم ثروت در جامعه هدف گرفته شود؛ وقتی چنین برنامه‌هایی نیست و عریان‌ترین اشکال کار کودک هدف گرفته می‌شود؛ کودک به اشکال کار پنهان روی می‌آورد و به کارگاه‌های زیرزمینی کشیده می‌شود با نرخ بهره‌کشی بیشتر و آسیب بیشتر بنابراین مسئله حل نمی‌شود بلکه به حاشیه رانده می‌شود.

 صندوق کودکان سازمان ملل متحد روز چهارشنبه ۵ ژوئن (۱۶ خرداد) اعلام کرد ۱۸۱ میلیون کودک زیر ۵ سال، معادل ۲۷ درصد از خردسالان جهان، در فقر غذایی شدید به سر می‌برند.

در ایران هم برآوردهایی برای تعیین خط ملی وجود دارد که نشان می‌دهد بیش از ۳۰ درصد جمعیت کشور زیر خط فقر هستند، با این حال به تازگی وزیر اقتصاد دست با استناد به آمارهای بانک جهانی، از کاهش خط فقر در ایران خبر داده است.

با تحریم‌های جدید هسته‌ای توسط ترامپ بخشی از افراد دوباره به زیر خط فقر برگشتند تا نرخ فقر به ۱۷٪ برسد.

بعد از سال 1396 حدود 50 درصد نسبت به گذشته به جمعیت فقرای کشور افزوده شده است. از سال 1398 به بعد نرخ فقر نوسان بسیار اندکی داشته و همواره در حدود سطح 30 درصد باقی مانده است. منطقه ماندگاری فقر در سطح 30 درصد در چهار سال اخیر در شرایطی است که بودجه‌های دولتی سالانه هزینه‌هایی را برای مقابله با فقر اختصاص می‌دهند اما میزان و راهبرد هزینه‌ها، تکافوی حجم فقر موجود در جامعه را نمی‌دهد. در نتیجه سیاست‌های حمایتی در بودجه به تنهایی قادر به کاهش نرخ فقر ماندگار در ناحیه قرمز رنگ نیستند.