به راستی بهشت را دری است که «ریّان»نام دارد و روز قیامت روزه‌داران از آن وارد بهشت می‌شوند و هیچ‌کس جز آنان از آن در نیایند پس چون همگان از آن در به بهشت شوند آن در بسته شود و دیگر کسی از آن واردنشود. آیت‌اللّه جوادی آملی به نقل از سید بن طاووس، […]
به راستی بهشت را دری است که «ریّان»نام دارد و روز قیامت روزه‌داران از آن وارد بهشت می‌شوند و هیچ‌کس جز آنان از آن در نیایند پس چون همگان از آن در به بهشت شوند آن در بسته شود و دیگر کسی از آن واردنشود.
آیت‌اللّه جوادی آملی به نقل از سید بن طاووس، دانشمند بزرگ اسلامی درباره بزرگداشت ماه مبارک رمضان می‌گوید: عده‌ای اول سالشان فروردین است که تلاش می‌کنند لباس نو در بر کنند، مثل درخت‌ها که اول سالشان فروردین است و لباس‌های نو و تازه به تن می‌کنند. اول سال یک کشاورز، اول پاییز است که درآمد مزرعه را حساب می‌کند. تاجری که کارگاه تولیدی دارد، اول سال را در فرصت دیگری تعیین می‌کند، ولی آن‌ها که اهل سیرو سلوک هستند، اول سالشان ماه مبارک رمضان است. آن‌ها به حسابرسی خود می‌پردازند که ماه رمضان گذشته، چه درجه‌ای از معنویت داشته و امسال چه درجه‌ای دارند؟ ماه مبارک رمضان، برای سالکان کوی دوست، ماه محاسبه است.
پیامبر اکرم(ص) در آخرین جمعه ماه شعبان در اهمیت رمضان سخن گفته و فرمود‌ه‌اند: ای مردم! رمضان ماهی است که در آن به میهمانی خدا دعوت شده‌اید و در آن از اهل کرامت خدا قرار داده شده‌اید، نفس‌هایتان در آن تسبیح است. خوابتان در آن عبادت است، … آن گاه به جایگاه روزه‌داران در قیامت اشاره کردند و فرمودند: چون روز قیامت شود منادی ندا می‌دهد: کجایند میهمانان خدا؟ پس روزه‌داران را می‌آورند… آنان را بر مرکب‌هایی عالی (از جنس) نور سوار می‌کنند و در حالی که تاج کرامت بر سر آنان است، آن‌ها را به بهشت می‌برند.
همین اهمیت آداب استقبال از رمضان نزد معصومان و مقربان الهی است که نزد مردم، نیز آدابی هم چون غبارروبی مساجد، روزه پیشواز و استهلال شکل گرفته است.
از این رو حضرت رسول(ص) یارانش را برای کوشش و تلاش عبادی بیشتر در رمضان آماده می‌ساخت. برای پیشبرد این هدف و کاربردی کردن آن از ویژگی‌های رمضان و افزایش پاداش‌ها در این ماه مبارک می‌فرمود:
«إِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَمَضَانَ فُتِّحَتْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَغُلِّقَتْ أَبْوَابُ جَهَنَّمَ وَسُلْسِلَتْ الشَّیَاطِینُ؛
آن‌گاه که ماه رمضان درآید درهای آسمان گشوده و درهای جهنم بسته و همه شیاطین در بند می‌شوند.»
و می‌فرمود:
«إذا کانَ أوَّلُ لَیلَهٍ مِن شَهرِ رَمَضانَ صُفِّدَتِ الشَّیاطینُ ومَرَدَهُ الجِنِّ، وغُلِّقَت أبوابُ النّارِ فَلَم یُفتَح مِنها بابٌ، وفُتِّحَت أبوابُ الجَنَّهِ فَلَم یُغلَق مِنها بابٌ، ویُنادی مُنادٍ: یا باغِیَ الخَیرِ أقبِل! ویا باغِیَ الشَّرِّ أقصِر! وللّه عُتَقاءُ مِنَ النّارِ وَ ذَلِکَ کُلّ لَیلَه؛
چون اولین شب ماه رمضان باشد شیاطین و سرکشان جنی در بند شوند و درهای آتش -جهنم- محکم بسته شود و هیچ دری از آن باز نشود و درهای بهشت باز شوند و هیچ دری از آن بسته نشود و هاتفی بانگ دهد: ای جوینده نیکی‌ها باز آی! و ای جوینده زشتی‌ها دست بردار! خداوند را در این ماه آزاد شدگانی است که از آتش جهنم آزاد شوند و این (امر) هر شب است».
یعنی: هر شب افرادی از آتش جهنم آزاد می‌شوند. پیامبر اکرم(ص) فرمود:
«أَتَاکُمْ رَمَضَانُ شَهْرٌ مُبَارَکٌ فَرَضَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ عَلَیْکُمْ صِیَامَهُ تُفْتَحُ فِیهِ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَتُغْلَقُ فِیهِ أَبْوَابُ الْجَحِیمِ وَتُغَلُّ فِیهِ مَرَدَهُ الشَّیَاطِینِ لِلَّهِ فِیهِ لَیْلَهٌ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ مَنْ حُرِمَ خَیْرَهَا فَقَدْ حُرِمَ؛
ماه رمضان سویتان آمده است! روزه گرفتن (روزهای) آن را خداوند بر شما واجب کرده، در آن درهای آسمان باز و درهای دوزخ بسته می‌شوند سرکشان شیاطین در این ماه در بند شوند خداوند در آن شبی دارد که از هزار ماه بهتر است. کسی که از خیر و نیکی آن محروم شود در حقیقت محروم (واقعی) است».
و فرمود:
«اِنَّ فِی الْجَنَّهِ بَابًا یُقَالُ لَهُ: الرَّیَّانُ، یَدْخُلُ مِنْهُ الصَّائِمُونَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ لَا یَدْخُلُ مِنْهُ أَحَدٌ غَیْرُهُمْ یُقَالُ: أَیْنَ الصَّائِمُونَ؟ فَیَقُومُونَ لَا یَدْخُلُ مِنْهُ أَحَدٌ غَیْرُهُمْ فَإِذَا دَخَلُوا أُغْلِقَ فَلَمْ یَدْخُلْ مِنْهُ أَحَدٌ؛
به راستی بهشت را دری است که ریّان نام دارد و روز قیامت روزه‌داران از آن وارد بهشت می‌شوند و هیچ‌کس جز آنان از آن در نیایند پس چون همگان از آن در به بهشت شوند آن در بسته شود و دیگر کسی از آن وارد نشود».
پیامبر اکرم(ص) ماه مبارک رمضان را روزه نمی‌گرفت مگر با شهادت شاهدی که هلال ماه رمضان را رؤیت کرده بود و یا سی روز شعبان کامل شده بود.
این ویژگی برای اثبات حلول ماه رمضان آن صلاحیتی را ایجاد می‌کند که در هر زمان و مکانی قابل اجرا باشد، زیرا از اسباب و وسایل قابل مشاهده و در دسترس عموم استفاده شده است. احادیثی که رؤیت هلال را شرط روزه گرفتن رمضان قرار داده‌اند این نکته را مورد تأکید قرار می‌دهد. مثلاً ابن‌عمر می‌گوید:
«تَرَاءَی النَّاسُ الْهِلاَلَ فَأَخْبَرْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَسَلَّمَ أَنِّی رَأَیْتُهُ فَصَامَهُ وَأَمَرَ النَّاسَ بِصِیَامِهِ
مردم با یکدیگر به رؤیت هلال پرداختند و من موضوع را به پیامبر بازگو نمودم و گفتم من هم هلال را رؤیت کردم، پس رسول‌الله روزه گرفت و مردم را هم به روزه گرفتن فرمان داد».
ابن‌عباس گوید:
«جَاءَ أَعْرَابِیٌّ إِلَی النَّبِیِّ صلی الله علیه وسلم فَقَالَ إِنِّی رَأَیْتُ الْهِلاَلَ – قَالَ الْحَسَنُ فِی حَدِیثِهِ: یَعْنِی: رَمَضَانَ- فَقَالَ: أَتَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ؟ قَالَ: نَعَمْ، قَالَ: أَتَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ؟، قَالَ: نَعَمْ، قَالَ: یَا بِلاَلُ أَذِّنْ فِی النَّاسِ فَلْیَصُومُوا غَداً؛
مردی اعرابی به نزد رسول‌الله آمد و گفت: من هلال –یعنی هلال رمضان– را رؤیت نمودم او فرمود: آیا تو گواهی می‌دهی که معبودی جز الله، لایق پرستش نیست؟ و مرد گفت: بله پیامبر فرمود: آیا گواهی می‌دهی که محمد پیامبر خدا است؟ اعرابی گفت: بله، پیامبر فرمود: بلال! در میان مردم اعلام کن تا فردا روزه بگیرند».
از جمله احادیثی که اتمام شعبان را حجت آغاز روزه ماه مبارک رمضان قرار می‌دهد، چنانچه رؤیت هلال ماه مبارک رمضان امکان‌پذیر نباشد، می‌شود این حدیث است:
«صُومُوا لِرُؤْیَتِهِ وَأَفْطِرُوا لِرُؤْیَتِهِ، وَانْسُکُوا لَهَا، فَإِنْ غُمَّ عَلَیْکُمْ فَأَکْمِلُوا ثَلاثِینَ، فَإِنْ شَهِدَ شَاهِدَانِ فَصُومُوا وَأَفْطِرُوا
با رؤیتش (هلال) روزه بگیرید و بخورید و پیوسته آن (هلال) را دنبال کنید پس اگر هلال به علت ابری بودن هوا بر شما پوشیده ماند، پس سی روز را کامل کنید ولی اگر دو نفر به رؤیت هلال شهادت دادند پس روزه بگیرید و بخورید».
و فرمود:
«الشَّهْرُ تِسْعٌ وَعِشْرُونَ لَیْلَهً، فَلا تَصُومُوا حَتَّی تَرَوْهُ، فَإِنْ غُمَّ عَلَیْکُمْ فَأَکْمِلُوا الْعِدَّهَ ثَلاثِینَ
هر ماه ۲۹ شب است؛ لذا تا آن (هلال) را ندیدید روزه بگیرید. ولی اگر به علت ابری بودن هوا، هلال بر شما پوشیده ماند، پس تعداد -ایام شعبان- سی روز را کامل کنید».
