آیا مسکو حاضر است به خاطر روابط با واشنگتن به تهران پشت کند؟

 اظهارات تند دونالد ترامپ در مورد ایران را تحت تاثیر «لابی اسرائیلی» است

همزمان با این اظهارات، روزنامه «وال استریت ژورنال» نیز به نقل از مقامات دیپلماتیک اروپایی در واشنگتن خبر داد که تیم ترامپ به دنبال راهی برای از بین بردن اتحاد نظامی و دیپلماتیک بین روسیه و ایران است. بر اساس این اطلاعات، آمریکا «هیچ توهمی» در رابطه با روابط با مسکو و “ولادیمیر پوتین” رئیس جمهوری روسیه ندارد. البته واشنگتن روسیه را، برخلاف اتحاد جماهیر شوروی، یک «تهدید ماهیتی» تلقی نمی کند و به همین دلیل ترامپ در وهله نخست روی بازداندگی ایران متمرکز شده است.

این روزنامه تاکید کرده است که هنوز روش‌های مقتضی در ارسال «علائم مختلف» به مسکو و بسیاری از متحدین آمریکا در راهکار در پیش گرفته از سوی ترامپ و تیم رهبری وی، مشخص نیست.

این اخبار در حالی از آنسوی اقیانوس به گوش می‌رسد که روز گذشته در آستانه (پایتخت قزاقستان) نشست گروه عملیاتی مشترک ایران، روسیه و ترکیه، به منظور تهیه مکانیزمی برای کنترل آتش بس در سوریه برگزار شد. تهران، مسکو و آنکارا تلاش مشترکی را برای مقابله متحدانه با اسلام گرایان افراطی و در وهله نخست گروه تروریستی داعش- بعنوان اصلی ترین تهدید برای صلح و ثبات در منطقه را آغاز کرده اند و جالب اینجاست که داعش از سوی دونالد ترامپ هم اصلی ترین خطر برای صلح و ثبات جهانی نامیده شده است.

“ولادیمیر یوسییف” کارشناس نظامی و معاون مدیر موسسه کشورهای جامعه مشترک المنافع روسیه در گفتگو با خبرگزاری «نووستی» گفته است، منطق اقدامات کاخ سفید کاملا ساده است: هر نوع تیرگی در روابط بین روسیه و ایران، یا در روابط بین روسیه و ترکیه، به منزله تقویت مواضع آمریکا در منطقه تلقی می شود.

به گفته وی، واشنگتن به تضعیف روابط مسکو-تهران و مسکو-آنکارا علاقه مند است و این تیرگی روابط از آن جهت مورد نیاز است تا آمریکا بتواند مواضع خود در سوریه را تقویت کند. البته چنین روند تحولاتی، منافع جانبی دیگری هم برای واشنگتن خواهد داشت.

یوسییف توضیح می دهد: «بر اساس برخی اطلاعات، لابی‌های اسرائیلی به دونالد ترامپ در مبارزات انتخاباتی وی کمک قابل توجهی کرده اند و اکنون وی تعهدات خاصی در قبال دولت یهود برای تحقق وعده هایی که در جریان مبارزات انتخاباتی خود داده، به گردن دارد. در هر صورت  برقراری روابط دوستانه و محکم با اسرائیل، یکی از محتمل ترین محورهای سیاست خارجی دولت جدید آمریکاست.»

به نوشته این خبرگزاری، روابط واشنگتن و تل آویودر اواخر ماه دسامبر سال گذشته بشدت تیره شد. نماینده آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل در زمان رای گیری برای قطعنامه ای که اسرائیل را از ساخت شهرکهای یودی نشین جدید در سرزمینها متعلق به فلسطینیان منع می کرد، مانع از تصویب آن نشده و با سکوت و امتناع از رای دادن، عملا از این سند حمایت کرد. بعد از آن منابع دیپلماتیک در واشنگتن تایید کردند که این یک «تصمیم سیاسی از سوی باراک اوباما» بود.

ولادیمیر یوسییف در این رابطه یادآور شد، تمایلات ضدایرانی ترامپ با توجه به دیدگاه منفی وی نسبت به برنامه جامع مشترک هسته ای یا همان «توافقنامه هسته ای» با ایران، کاملا منطقی به نظر رسیده و جای تعجب ندارد. این کارشناس می افزاید: «آمریکا نمی تواند مانع از اجرای این توافقنامه بین المللی شود، برای اینکه این سند با تصویب قطعنامه ای در شورای امنیت سازمان ملل تقویت شده و در عین حال یک توافقنامه چندجانبه بین المللی است. ولی آمریکایی ها سعی می کنند تا شرایطی را بوجود آورند که این توافقنامه تحقق چیدا نکند.»

به گفته وی، عوامل زیادی وجود دارد که این تلاش آمریکا را ثابت می کند، برای مثال بانکهای ایران هنوز به سیستم «SWIFT» نپوسته اند و تحریمهای جدید آمریکا علیه ایران نیز نمونه دیگری از این کارشکنیهاست.

“تیموفی بورداچوف” مدیر مرکز تحقیقات اروپایی و بین المللی دانشکده اقتصاد و سیاست جهانی دانشگاه تحقیقات بین المللی مسکو معتقد است: مشخص است که نه دونالد ترامپ و نه دولت وی برای روسیه شریک ساده ای نخواهد بود و آنها ممکن است سورپرایزهای پیچیده ای، بخصوص در عرصه مسائل دوجانبه، برای مسکو در نظر داشته باشند که دیر یا زود باید منتظر آنها بود.

“یوری بیالی”نائب رئیس بنیاد بین المللی «مرکز تجارب خلاقانه» همین با این دیدگاه موافق بوده و می گوید: «استفاده از سیاست معامله بعنوان اصلی ترین ابزار سیاست خارجی از سوی دولت ترامپ کاملا قابل پیش بینی است و این مسئله که کاخ سفید به کرملین پیشنهاد کند تا علیه کشور ثالثی، مانند ایران و حتی چین، با واشنگتن دوستی کند، کاملا در راستای این سیاست ممکن است.»

بیلی می افزاید: «در عین حال بعید نیست که درز اطلاعات صورت گرفته در روزنامه وال استریت چیزی بیشتر از یک اقدام تحریک آمیز تبلیغاتی نباشد تا مانع از تحقق قصد ترامپ برای عادی سازی روابط واشنگتن و مسکو شود که در پی بحران اوکراین تیره شده است. نیروهایی در آمریکا اصلا علاقه ندارند تا روابط روسیه و آمریکا بهبود یابد و به همین دلیل این درز اطلاعات بصورت روند تحولاتی که برای مسکو قابل قبول نباشد، ممکن است با هدف قرار دادن مسکو و واشنگتن در وضعیت دشوار صورت گرفته باشد.»

ولادیمیر یوسییف نیز معتقد است: «روابط روسیه با ایران، دقیقا مانند روابط روسیه با چین و یا هر کشور دیگری، نباید تحت تاثیر روابط روسیه و آمریکا، یا روابط آمریکا با هر کشور دیگری بررسی شود. هر یک از روابط دوجانبه ویژگیهای خاص خود را دارند و نباید آنها را به هم درآمیخت. بدین ترتیب اگر کرملین بتواند چنین خط مشی را دنبال کند، قادر خواهد بود تا همکاریهای متقابلا سودمند خود با ایران، از جمله در زمینه نظامی، را ادامه دهد و اهمیتی به علائم ارسالی از آنسوی اقیانوس ندهد.»

این کارشناس برجسته روس این مسئله را هم مورد توجه قرار داده است که پیچیدگی موجود در روابط واشنگتن با تهران به خودی خود در شرایط کنونی، بسیار نگران کننده است. در ایران در بهار سال جاری انتخابات ریاست جمهوری برگزار می شود و این در حالی است که مواضع “حسن روحانی” رئیس جمهوری کنونی ایران با مرگ آیت الله “علی اکبر هاشمی” ،یکی از حامیان اصلی او، چندان قوی نیست و حتی اگر روحانی بار دیگر به ریاست جمهوری انتخاب شود، مجبور خواهد بود تا سیاست شدیدالحن تری را در قبال غرب به اجرا بگذارد و این به منزله تشدید رویارویی بین دو کشور خواهد بود.

“بوریس دالگوف” کارشناس ارشد مرکز تحقیقات اسلامی و عربی موسسه شرق شناسی آکادمی علوم روسیه نیز معتقد است: اگر مسکو مایل است اتحاد خود با تهران را حفظ کند، باید دولت دونالد ترامپ را متقاعد کند که ایران تهدیدی برای امنیت جهانی نیست. وی می گوید: «البته باید به اظهارنظرات صورت گرفته در مطبوعات آمریکایی و تمایل احتمالی دولت جدید آمریکا برای اختلاف انداختن بین مسکو و تهران توجه جدی داشت. البته من فکر می کنم که روسیه هم از جانب خود باید تلاش کند تا دیدگاه آمریکا در خصوص ایران را تغییر دهد و آنها را متقاعد سازد که ایران تهدیدی برای آمریکا یا اسرائیل ندارد.»

این تحلیلگر روس تاکید کرده است: «در هر صورت چنین قضاوتی در رابطه با ایران از جانب آمریکا اشتباه محض است. مقامات ایران بارها اعلام کرده‌اند که علت اصلی مخالفت آنها با اسرائیل، مشکل فلسطین است و تلاش آنها در جهت حل و فصل مناقشه خاورمیانه و احقاق حقوق فلسطینیان است.»

منبع : سایت الف