تصمیم دولت مصر برای واگذار کردن جزایر استراتژیک خلیج عقبه به دولت عربستان در قبال دریافت این کمک های مالی، نشان دهنده تغییر اساسی در استراتژی های کلی منطقه و در راستای تنش زدایی با اسرائیل از سوی عربستان است. این موضوع به خوبی نشان می دهد که مصر از سیاست های گذشته خود مبنی […]
تصمیم دولت مصر برای واگذار کردن جزایر استراتژیک خلیج عقبه به دولت عربستان در قبال دریافت این کمک های مالی، نشان دهنده تغییر اساسی در استراتژی های کلی منطقه و در راستای تنش زدایی با اسرائیل از سوی عربستان است. این موضوع به خوبی نشان می دهد که مصر از سیاست های گذشته خود مبنی بر حمایت از دولت و مردم فلسطین به تدریج چشم پوشی می کند.
در ماه آوریل سال ۲۰۱۶ عنوان شد که دولت عبدالفتاح السیسی در مصر در نظر دارد تا دو جزیره استراتژیک تیران و صنافیر را که در خروجی خلیج عقبه قرار دارند به عربستان سعودی واگذار کند. این جزایر از سال ۱۹۵۰ یعنی دو سال بعد از شکل گیری رژیم اسرائیل تحت مدیریت دولت مصر قرار داشته است. این موضوع منجر به بحث ها و انتقادات شدیدی در داخل مصر به دولت السیسی شده بود؛ اما هفته گذشته، خبر از آن رسید که سرانجام پس از چند ماه بحث و جدال، دولت مصر واگذاری این جزایر به عربستان سعودی را تأیید کرده است.
در همان ماه آوریل، عبدالفتاح السیسی در یک شبکه ملی تلویزیونی در مصر ماجرای مالکیت این جزایر را مطرح کرد. در سخنرانی که با حضور سیاستمداران، ورزنامه نگاران و تحلیلگران بود، السیس گفت: ما جزایر و سرزمین خود را به کسی واگذار نمی کنیم، بلکه حق یک ملت را به آن ملت باز می گردانیم. وی بیان کرد، مستنداتی وجود دارد که این جزایر متعلق به عربستان سعودی است.
السیسی گفت: مصر در برابر این موضوع دو راه بیشتر ندارد؛ یا وارد یک تقابل و رویارویی جدی با عربستان سعودی شود و یا آنکه جزایری را که حق مالکیت آنها با عربستان است به این کشور بازگرداند. بسیاری از تحلیلگران داخل مصر بر این باور بوده اند که از همان زمان مطرح شدن این ماجرا پارلمان مصر که باید این تصمیم را به تصویب می رساند، با السیسی همراه بوده است. تصمیمی که میان ولیعهد عربستان محمد بن سلمان و نخست وزیر مصر شریف اسلامی در زمان سفر ملک سلمان پادشاه عربستان به قاهره چند هفته قبل از این اعلام اتخاذ شده بود.
در همان ماه آوریل، گزارشی در روزنامه واشنگتن پست منتشر شد که می گفت، این تصمیم دولت مصر با حمایت رژیم اسرائیل همراه است. ارزیابی «روث اگلاش»، نویسنده این مقاله این بود که تصمیم برای واگذاری این جزایر، ادامه همکاری های تل آویو و ریاض برای آغاز یک نوع از امپریالیسم منطقه ای است. وی نوشت:
این دو (عربستان سعودی و اسرائیل) هیچ ارتباط رسمی با یکدیگر ندارند؛ اما بر سر برخی مسائل حساس و استراتژیک، از جمله نفوذ ایران در منطقه با یکدیگر همکاری های نزدیکی دارند. تجزیه و تحلیل های جدی و مهمی در مورد کنترل این جزایر از سوی عربستان و اسرائیل وجود دارد. جزایری که در ورودی تنگه عقبه – یکی از مهمترین مسیرهای آبی برای اردن و اسرائیل – قرار دارند و موشه یلعون، وزیر دفاع اسرائیل به خبرنگاران درباره آن گفته بود که اسناد رسمی به دست آورده که عربستان سعودی همچنان به اسرائیل برای استفاده از این مسیر آبی مجوز خواهد داد.
این مقاله همچنین بیان کرده بود، پیش از تصمیم برای واگذاری این جزایر به عربستان در قبال کمک های مالی هنگفت به مصر، رژیم اسرائیل مورد مشاوره قرار گرفته است. همچنین چندی بعد، هاآرتص در مطلبی بیان کرد، این تصمیم باید از سوی اسرائیل و آمریکا ـ که نقش مهمی در مذاکرات صلح بین اسرائیل و مصر دارد ـ و همچنین ناظران بین المللی که مشغول رصد این جزایر هستند به تأیید برسد.
اهمیت این جزایر بیش از همه مربوط به تردد در خلیج عقبه است که در واقع تسلط بر این جزایر تسلط و حاکمیت بر این خلیج را تعیین می کند. خلیج عقبه در رأس شمالی دریای سرخ، شرق شبه جزیره سینا و غرب شبه جزیره عربستان قرار دارد. کرانه آن سه کشور مصر، عربستان، اردن و همچنین رژیم اسرائیل را در بر میگیرد. جنگ شش روزه در ۱۹۶۷ منجر به تسلط کامل مصر و دولت جمال عبدالناصر بر این دو جزیره در خلیج عقبه شده که به واسطه آن از ۲۳ می همان سال ورود و خروج شناورهای اسرائیلی از این مسیر آبی را ممنوع کرد. جمال عبدالناصر در یک نطق بیان کرد؛
ما اکنون با اسرائیل رو در رو قرار گرفته ایم و اگر آنها می خواهند شانس خود را بدون حمایت انگلستان و فرانسه آزمون کنند، ما منتظر آنها هستیم. کشتی های اسرائیلی به هیچ وجه از خلیج عقبه عبور نخواهند کرد و حاکمیت ما بر ورودی این خلیج به هیچ وجه قابل مذاکره نیست. اگر اسرائیل می خواهد با استفاده از جنگ ما را تهدید کند ما از آن استقبال می کنیم.
تل آویو چندی بعد در پی این موضوع با حمایت آمریکا و دولت جانسون، اقدام به حمله نظامی به مصر کرد؛ حمله ای که البته در آن شوروی به حمایت از مصر برخاست و در نهایت به جایی نرسید.
اما امروز شرایط بسیار متفاوت با دهه ۷۰ میلادی است. مصر به شدت به کمک های مالی عربستان و ایالات متحده وابسته است. ایالات متحده به تنهایی سالیانه بالغ بر ۱٫۳ میلیارد دلار کمک در قالب کمک های مالی، نظامی و مشاوره ای به دولت مصر دارد. حتی بعد از سقوط حسنی مبارک، دولت های بعدی مصر نیز همچنان به کمک های مالی واشنگتن و البته متحدان اصلی آن در منطقه یعنی اسرائیل و عربستان وابسته مانده اند.
در این میان عربستان سعودی نقض پررنگی در ابقای تسلط و برتری ایالات متحده در منطقه دارد و جریان سیاست خارجی واشنگتن در خاورمیانه را تسهیل می کند. در ژانویه ۲۰۱۶ بلومبرگ در مطلبی بیان کرد؛
عربستان سعودی به مصر پیشنهاد داده تا برای کمک به اقتصاد ضعیف شده این کشور، ۳ میلیارد دلار در قالب وام و اوراق قرضه کمک کند. این کشور قرار است ۱٫۵ میلیارد دلار برای توسعه زیرساخت های شبه جزیره سینا و ۱٫۲ میلیارد دلار سرمایه گذاری در خریدهای نفتی مصر انجام دهد. همچنین مصر در قالب کالاهای صادراتی از عربستان، ۵۰۰ میلیون دلار کمک دریافت خواهد کرد که همه این کمک ها و وام ها با شرایط بسیار مناسب و بازپرداخت های طولانی مدت در اختیار قاهره قرار خواهند گرفت.
تصمیم دولت مصر برای واگذار کردن جزایر استراتژیک خلیج عقبه به دولت عربستان در قبال دریافت این کمک های مالی، نشان دهنده تغییر اساسی در استراتژی های کلی منطقه و در راستای تنش زدایی با اسرائیل از سوی عربستان است. این موضوع به خوبی نشان می دهد، مصر از سیاست های گذشته خود مبنی بر حمایت از دولت و مردم فلسطین به تدریج چشم پوشی می کند و عربستان سعودی نیز، که به آهستگی به سمت روابط معنادار و رسمی با اسرائیل حرکت می کند از این شرایط به خوبی بهره برداری می کند.
شاهدی دیگر بر این همراهی، تأیید عربستان سعودی و تصمیم این کشور برای حمله به یمن در شورای همکاری خلیج فارس است. در واقع مصر به واسطه نیازهای اقتصادی، چشم خود را روی بسیاری از نیات منطقه ای عربستان سعودی به ویژه در همراهی با اسرائیل برای منزوی کردن ایران بسته است.
منبع:تابناک
